جوانه گندم یکی از سالم‌‌ترین مواد غذایی‌ست که استفاده از آن در رژیم‌های مختلف توصیه می‌شود. ایرانیها هم با علم به خواص جوانه گندم از دیرباز آن را برای پخت سمنو به‌کار می‌بردند. فواید جوانه گندم آن‌قدر زیاد است که نیاز به تهیه یک لیست بلندبالا دارد؛ برای همین در این مقاله از وبلاگ اسنپ مارکت قصد داریم چند خاصیت جوانه گندم برای سلامت بدن را بررسی کنیم.
جوانه گندم چیست؟
جوانه گندم یکی از سه قسمت خوراکی مغز گندم به همراه آندوسپرم و سبوس است. جوانه مانند جنین کوچک گندم در مرکز دانه قرار دارد و برای تکثیر و تولید گندم جدید نقش مهمی دارد. در سال‌های اخیر استفاده از این قسمت که به‌نوعی ریشه گندم است، به دلیل خواص زیادش در رژیم‌های غذایی مختلف رواج پیدا کرده است.
ارزش غذایی جوانه گندم
ارزش غذایی و خواص جوانه گندم بسیار زیاد است؛ زیرا در قلب و مرکز یک گندم رشد می‌کند. دو قاشق غذاخوری از جوانه خشک‌شده گندم حاوی این ارزش‌هاست:
- ۴۵ کالری
- ۱ گرم چربی غیراشباع
- ۲ گرم فیبر
- ۱۰ درصد از نیاز روزانه بدن به فولات
- ۸ درصد از نیاز روزانه بدن به فسفر، منیزیم و روی
- 15 درصد از نیاز روزانه بدن به ویتامین E
- ۱۰ درصد از نیاز روزانه بدن به تیامین
- فاقد کلسترول و سدیم
خواص شگفت انگیز جوانه گندم برای سلامت بدن
همان‌طور که اشاره شد قسمت خوراکی گندم شامل سه قسمت مختلف است: سبوس، جوانه و آندوسپرم. با این سه جزء، گندم عناصری مانند فیبر، کربوهیدرات‌های پیچیده، ویتامین‌ها، مواد معدنی، اسیدهای چرب و آنتی‌اکسیدان‌ها را در اختیار شما قرار می‌دهد. وقتی این مواد مغذی در کنار هم وارد بدن شوند، یک نیروگاه هسته‌ای کامل برای تامین انرژی ایجاد می‌کنند؛ پس، از خواص جوانه گندم که در ادامه آمده است، غافل نشوید.
تقویت سیستم ایمنی بدن
یکی از مهم‌ترین فواید جوانه گندم، تقویت سیستم ایمنی برای مبارزه با بیماری‌های مختلف است. نتایج تحقیقات و آزمایش‌ها تجربی روی این ماده غذایی نشان داد که فعالیت آنتی‌اکسیدانی را در سیستم‌های آلی افزایش می‌دهد. آنتی‌اکسیدان‌ها رادیکال‌های آزاد و سایر میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا را در بدن جستجو می‌کنند و از بین می‌برند. با توجه به این نکته، احتمال ابتلا به بیماری‌های خطرناک را کاهش می‌دهند یا از بین می‌برند.
بهبود سلامت قلب و عروق
مطالعات مختلف علمی ثابت کرده است که خواص جوانه گندم برای کاهش بیماری‌های عروق کرونر قلب قابل چشم‌پوشی نیست؛ در وقع سلامت کل سیستم قلبی-عروقی را افزایش می‌دهد و باعث کاهش کلسترول LDL می‌شود.
کلسترول LDL خطر حمله قلبی و سکته را بالا می‌برد. گنجاندن جوانه گندم در رژیم غذایی، میزان فیبر غذایی را افزایش می‌دهد که از نظر علمی افزایش فیبر غذا با کاهش کلسترول بد و بیماری‌های قلبی مرتبط است.
خواص جوانه گندم برای مغز
از دیگر فواید جوانه گندم، وجود اکتاکوزانول در آن است که باعث کاهش سطح کلسترول بد خون می‌شود و در نتیجه احتمال سکته مغزی را کاهش می‌دهد. سطح بالای اسیدهای چرب امگا ۳ در جوانه گندم هم اثرات منفی اسیدهای چرب امگا ۶ را از بین می‌برد و از سیستم قلبی-عروقی شما محافظت کند.
افزایش انرژی در بدن
وجود اکتاکوزانول طبیعی در جوانه گندم باعث شده است تا ارگوژنیک خاصی داشته باشد؛ به این معنا که وقتی به‌عنوان بخشی ثابت در یک رژیم غذایی سالم مصرف شود، تولید انرژی، استقامت بدن و کیفیت عملکرد شما را افزایش می‌دهد. خواص جوانه گندم برای کودکانی که فعالیت بدنی زیادی دارند، با توجه به این ویژگی، قابل توجه است.
کمک به متابولیسم سلولی
از دیگر فواید جوانه گندم، وجود ویتامین‌های گروه B از جمله نیاسین، تیامین و فولات است. این ویتامین‌ها برای متابولیسم سلولی حیاتی هستند. همچنین به تبدیل مواد مغذی از کربوهیدرات‌ها، لیپیدها و گلوکز به انرژی قابل مصرف برای سلول‌ها کمک می‌کنند. تیامین هم خود به‌تنهایی می‌تواند با اختلالات متابولیک مانند چاقی مزمن مبارزه کند. عملکرد بهینه متابولیسم به معنای انرژی طبیعی بیشتر در بدن، کاهش وزن و افزایش قدرت ذهن و هوشیاری است.
بهبود وضعیت عضلات
ورزشکاران به غلات حاوی پروتئین علاقه زیادی دارند. تابه‌حال از خود پرسیده‌اید چرا؟ پروتئین نقش مهمی در حفظ سلامت ماهیچه‌ها، ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده و تنظیم سطح انرژی در بدن دارد. پروتئین همچنین یک نیاز غذایی ضروری برای افرادی‌ست که می‌خواهند تناسب اندام داشته باشند و توده عضلانی خود را افزایش دهند. خوشبختانه یکی از بهترین خواص جوانه گندم، برخورداری از پروتئین بالاست.
کمک به داشتن بارداری سالم
از دیگر فواید جوانه گندم برخورداری از اسیدفولیک بالاست که عامل مهمی در تضمین سلامت نوزاد است. زنانی که فولات مصرف می‌کنند، احتمال ابتلای فرزندشان به نقص لوله عصبی را شاهد نخواهند بود.
کاهش خطر ابتلا به دیابت
وجود اسیدفولیک بالا در جوانه گندم برای افراد در معرض خطر دیابت مفید است. اسیدفولیک با ترکیبی به نام هموسیستئین، رابطه کارد و پنیر دارد! هموسیستئین دلیل بیماری‌های عروقی، دیابت و بیماری‌های قلبی‌ست. برای بهره‌گرفتن از خواص جوانه گندم جهت کاهش قند خون، باید به‌صورت منظم آن را مصرف کنید. در این صورت، سطح هموسیستئین را در بدن خود کاهش خواهید داد و ممکن است احتمال ابتلا به این بیماری‌ها هم کم شود.
درمان سندروم روده تحریک‌پذیر
جوانه گندم یک داروی جادویی برای درمان سندروم روده تحریک‌پذیر است. استفاده از آن به دلیل برخورداری از فیبر بالا، در کاهش علائم دردناک این بیماری اثر دارد. اگر این بیماری را دارید، از خاصیت جوانه گندم برای درمان آن غافل نشوید.
کاهش علائم PMS در زنان
سندرم پیش از قاعدگی یک امر واقعی‌ست؛ نه افسانه‌ای که زنان برای توجیه رفتارهای تحریک‌پذیر خود ساخته باشند. PMS مانند بهمنی عظیم از مشکلات عاطفی و جسمی‌ست که چند روز قبل از پریودشدن آشکار می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که یکی از خواص جوانه گندم، کاهش علائم فیزیکی و احساسی PMS است.
فواید جوانه گندم برای پوست و مو
خواص جوانه گندم برای سلامت کلی بدن، این ماده غذایی را محبوب کرده است. در کنار مواردی که گفتیم، فواید شگفت‌انگیزی برای پوست و مو هم دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
خواص ضد پیری
جوانه گندم مملو از مواد مغذی و ویتامین‌هاست که تاثیر قابل توجهی بر بهبود کیفیت پوست و کاهش ریزش مو دارد. ریزش مو و بروز چین‌وچروک روی پوست، از آن دسته علائم پیری‌ست که بروز آن‌ها اجتناب‌ناپذیر است. با این وجود، با گنجاندن جوانه گندم در رژیم غذایی، از خواص جادویی آن برای پوست و مو بهره ببرید.
درمان برخی بیماری‌ها و مشکلات پوستی
خواص جوانه گندم برای پوست به‌واسطه برخورداری از ویتامین E فراوان است. وقتی این ماده غذایی به‌طور منظم مصرف شود، پروتئین‌ها و ویتامین‌های موجود در آن تاثیر مثبتی برای درمان بیماری‌هایی مانند پسوریازیس، آفتاب‌سوختگی، اگزما و تیرگی پوست دارند.
کمک به رشد مو
خاصیت جوانه گندم برای پوست سر و مو قابل توجه است. این ماده غذایی استحکام و قابلیت ارتجاعی هر رشته مو را تقویت می‌کند. همچنین به‌خاطر برخورداری از ویتامین E مغذی و لسیتین کمک می‌کند تا موهای شما قوی و سالم به نظر برسند. اسیدهای چرب ضروری روغن جوانه گندم هم به تقویت ریشه و فولیکول مو کمک می‌کند.
آیا مصرف جوانه گندم عوارض جانبی دارد؟
در کنار تمام فواید جوانه گندم، نباید از عوارض جانبی آن غافل شد. البته عوارضی که در زیر اشاره شده بسیار اندک است و بیشتر با وضعیت سلامت خود فرد ارتباط دارد.
برای افراد مبتلا به سلیاک مناسب نیست
برخی از افراد نمی‌توانند جوانه گندم بخورند؛ زیرا جزو غلاتی‌ست که دارای گلوتن است. عدم تحمل گلوتن می‌تواند ناشی از بیماری‌های متعددی مانند بیماری سلیاک باشد. خوردن گلوتن می‌تواند برای دستگاه گوارش این افراد مضر باشد و درد وحشتناکی را ایجاد کند. اگر نیاز به رژیم غذایی «بدون گلوتن» دارید، از مصرف جوانه گندم یا عصاره آن خودداری کنید.
کالری بالایی دارد
جوانه گندم علاوه‌بر این‌که سرشار از مواد مغذی‌ست، کالری بسیار بالایی دارد. مصرف بی‌رویه و مداوم آن، مشکلاتی برای سلامت بدن به‌وجود می‌آورد که افزایش وزن، یکی از آن‌هاست. البته افراد دارای کمبود وزن، از خواص جوانه گندم برای چاقی استفاده می‌کنند.
روش های استفاده از جوانه گندم در رژیم غذایی
برای این‌که از خواص جوانه گندم به‌صورت کامل بهره‌مند شوید، روش‌های مختلفی برای استفاده از آن وجود دارد. بهترین راه برای استفاده کامل از فواید جوانه گندم، مصرف آن به‌صورت خام است. با این وجود، روش‌های زیر را هم می‌توانید امتحان کنید:
- استفاده در سوپ
- تهیه سالاد جوانه گندم
- خشک‌کردن جوانه گندم و آسیاب‌کردن برای تهیه نان
- استفاده از جوانه خشک برای تهیه فرنی همراه با غلات صبحانه
روش تهیه جوانه گندم در منزل
اگر دوست دارید به‌خاطر خاصیت جوانه گندم برای سلامتی، آن را در خانه تهیه کنید، کار چندان سختی پیش رو ندارید. کافی‌ست گندم بهاره تهیه کنید و مراحل زیر را به ترتیب پیش ببرید.
- دانه‌های گندم را در یک صافی یا آبکش بریزید، خوب بشویید و آبکشی کنید.
- دانه‌ها را در یک کاسه بریزید و آن‌ها را با آب بپوشانید. بگذارید یک شب یا حداقل ۱۲ ساعت در آب بمانند. مجددا آن‌ها را خوب بشویید، آبکش کنید و در شیشه‌ای یک لیتری بریزید.
- شیشه را با دو لایه پارچه نخی محکم بپوشانید و وارونه بگذارید تا آب اضافی تخلیه شود و هوا به گردش درآید. بعد، آن را دور از نور مستقیم خورشید نگه دارید.
- هر ۱۲ ساعت یا بیشتر، آب داخل شیشه بریزید و آن را بچرخانید تا همه دانه‌ها به‌طور یکنواخت آبکشی شوند. آب را خالی کنید و شیشه را مانند مرحله قبل برعکس کنید تا آب اضافی خارج شود.
- دانه‌ها باید بین یک تا پنج روز جوانه می‌زنند. بسته‌به سلیقه خود می‌توانید صبر کنید کمی بیشتر رشد کنند. حالا شما این ماده غذایی مفید را دارید و می‌توانید از خواص جوانه گندم خانگی خود بهره‌مند شوید.
- در نهایت دانه‌های جوانه‌زده را آبکش کنید و داخل ظرف دردار در یخچال قرار دهید.
چند نکته در مورد خواص جوانه گندم برای زیبایی و سلامت
- جوانه گندم وقتی تازه است بیشترین خواص را دارد. تا یک هفته می‌توان آن را در یخچال نگهداری کرد. اگر بوی بدی داد یا لزج به نظر رسید، آن را دور بریزید.
- آرد جوانه گندم یکی از بهترین نوع آردها برای تهیه نان در خانه است.
- جوانه گندم به‌عنوان یک ماده غذایی ضد سرطان است و برای همین استفاده از آن در هر رژیم غذایی توصیه می‌شود.